Dŵr

Mae dŵr yn hanfodol i fywyd.  Ei yfed, golchi ein dillad, dyfrio cnydau, nofio ynddo; ni allem fyw hebddo.

Mae’r dudalen hon yn cynnwys adnoddau, nodiadau gwybodaeth a chynlluniau gweithgaredd sy’n galluogi dysgwyr o bobl oedran i ddatblygu eu dealltwriaeth o bob agwedd ar yr adnodd naturiol pwysig hwn. 

Bydd yr holl weithgareddau a gemau ar y dudalen hon yn galluogi eich dysgwyr i wneud cynnydd yn y ffyrdd sy’n cael eu disgrifio ym mhedwar diben y Cwricwlwm i Gymru. Mae dolenni i’r Cwricwlwm wedi’u cynnwys yn y dogfennau a bydd yr holl weithgareddau yn eich helpu i gyflawni nifer o agweddau o’r sgiliau trawsgwricwlaidd o fewn y Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd a’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol.

Tai Chi y Gylchred ddŵr

Er mwyn gallu deall cymhlethdod dŵr, mae’n rhaid i chi ddeall y gylchred ddŵr yn y lle cyntaf. Drwy gyfuno ymlacio a symudiadau llyfn, mae ein gweithgaredd Tai Chi y Gylchred ddŵr yn arddangos sut mai’r cylch dŵr yw’r broses lle mae dŵr yn symud o’r tir i’r awyr ac yn ôl eto.

Cynllun gweithgaredd - Tai Chi y Gylchred Ddŵr

Deall systemau afonydd

Mae gan bob afon ei chymeriad a’i siâp arbennig ei hun ond mae pob system o afonydd yn rhannu nifer o nodweddion sylfaenol. Mae ein gweithgaredd ‘Deall systemau afonydd’ yn rhoi cyfleoedd i ddysgwyr archwilio prosesau a thirffurfiau afonydd. O lifgloddiau i ystumllynnoedd, yn fuan bydd eich dysgwyr yn gallu adnabod y nodweddion hyn, byddant yn deall sut y maen nhw’n ffurfio a byddant yn gallu defnyddio geirfa systemau afonydd yn rhugl. 

Cynllun gweithgaredd – Deall system afon
Cardiau adnodd – Deall system afon
Diagram – System afon
Diagram gydag atebion – System afon

Ansawdd dŵr a llygredd dŵr – beth sy’n effeithio ar ein systemau dŵr?

O brosesau naturiol i ymyrraeth ddynol, mae nifer o weithgareddau’n effeithio ar ansawdd dŵr mewn modd cadarnhaol a negyddol. Mae’r gweithgareddau ar ein tudalen Ansawdd dŵr a llygredd dŵr yn amlygu’r effeithiau hyn mewn ffordd hwyliog a rhyngweithiol.

Beth yw ansawdd dŵr?

Gall dŵr yfed ac ymdrochi o ansawdd gwael beryglu iechyd dynol ac ecosystemau. Mae’r nodyn gwybodaeth hwn yn diffinio ansawdd dŵr ac yn disgrifio’r gwahanol fathau o lygredd dŵr sy’n gallu halogi ein cyflenwad dŵr.

Nodyn gwybodaeth (Ansawdd dŵr)

Ocsigen wedi ei doddi mewn dŵr

Mae ocsigen wedi ei doddi yn ffordd o fesur faint o ocsigen sydd wedi ei doddi mewn dŵr. Mae’r nodyn gwybodaeth hwn yn archwilio pam ei fod yn bwysig, sut mae’n mynd mewn i ddŵr ac yn archwilio pa ffactorau all ddylanwadu ar lefelau o ocsigen sydd wedi toddi.

Nodyn gwybodaeth – Ocsigen wedi toddi

Tyrfedd dŵr

Tyrfedd yw ffordd o fesur pa mor gymylog, brwnt neu fwll yw corff o ddŵr. Darganfyddwch pam ei bod yn bwysig a chrëwch eich mesurydd tyrfedd eich hun er mwyn dod o hyd i lefelau tyrfedd eich tarddiad dŵr.

Nodyn gwybodaeth – Tyrfedd dŵr
Cynllun gweithgaredd - Mesur tyrfedd dŵr
Cardiau adnoddau - Mesur tyrfedd dŵr

Llifogydd yng Nghymru – effeithiau gormod o ddŵr

O gyflwyniad i lifogydd ac astudiaethau achos ar safleoedd penodol, i’r hyn sydd ei angen mewn pecyn llifogydd, mae ein tudalen Llifogydd yn cynnwys amrywiaeth o adnoddau a gweithgareddau.

Sychder yng Nghymru – effeithiau prinder dŵr

Effeithiau tywydd sych

Ydych chi erioed wedi dyfalu pa fathau o sychder yr ydym yn eu cael yn y DU a pha effaith y maent yn ei gael ar yr amgylchedd naturiol? Mae DRY: Diary of a Water Superhero yn llyfr sydd wedi ei greu gan y Ganolfan Ddŵr, Cymunedau a Gwytnwch ym Mhrifysgol Gorllewin Lloegr, Bryste (UWE) ac wedi ei ariannu gan y Cyngor Ymchwilio Amgylchedd Naturiol (NERC). Mae’n annog trafodaeth ar sut y gallwn baratoi ar gyfer cyfnodau o dywydd sych a beth allwn ni ei wneud fel unigolion i arbed dŵr.

Llyfr stori - Dry: Diary of a Water Superhero
Nodiadau athro - Dry: Diary of a Water Superhero

Os na allwch ddod o hyd i’r hyn yr ydych chi’n chwilio amdano, neu am gymorth neu wybodaeth, cysylltwch â ni: 

E-bost: addysg@cyfoethnaturiolcymru.gov.uk

Ffôn: 0300 065 3000